Het is niet dat ik niet van kunst houd. Kunst, of het nu een museumbezoek is of schilderen met mijn zesjarige dochter, is belangrijk voor mij en – is mijn overtuiging – ook voor de samenleving. Maar de cultuursector, dat vage, veelkoppige monster, zat me de afgelopen weken behoorlijk dwars.
Die sector sprak er schande van dat KLM €4 mrd aan coronahulp kreeg, maar de cultuursector – die toch 3,5 keer zoveel opbrengt, schreef Norbert ter Hall in het Parool – slechts €300 mln. Ik weet niet of die 3,5 keer zoveel toegevoegde waarde klopt, maar dat maakt wat mij betreft niet uit. Een sector die zo slecht met zijn mensen omgaat, moet eerst de boel op orde krijgen.
Ik spreek uit ervaring. Na mijn studie kunstgeschiedenis ontdekte ik de wet die het culturele werkveld domineert: wees dankbaar dat je werk hébt. De waarde van die dankbaarheid moest je dan maar optellen bij het minimale salaris of het uurtarief dat je aan het eind van een opdracht overhield.
Dankbaar, dus, dat je je werk – de administratie, marketing of webdesign in De Culturele Sector – mag doen voor een vooraf afgesproken som. In de ijdele hoop op een vervolgopdracht ren je nog iets harder en werk je nog iets meer. Voor je het weet eindig je met een magere €12 per uur. Hoe harder je je best doet, hoe zwakker je positie, want de vorige keer lukte het toch ook voor dat geld? Het is je reinste masochisme.

Nu scheer ik zelf ook dit hele werkveld, dat varieert van musea tot landschapsarchitecten en van bibliotheken tot amateurtoneel, over een kam. Zo zie je echter wel hoe bar slecht het is gesteld: de aura van culturele pracht moet verdoezelen dat ruim een kwart van de zelfstandigen in deze sector omgerekend onder het minimumloon werkt.

‘Niet corona, niet het kunstbeleid, maar dit culturele masochisme vreet de cultuursector op van binnenuit’

Niet corona, niet het kunstbeleid, maar dit culturele masochisme vreet de cultuursector op van binnenuit. Extra geld pompen in een systeem dat zijn geld niet goed verdeeld is niet de oplossing. We moeten gaan denken aan een numerus fixus voor cultuuropleidingen en aan intersectorale omscholingsprogramma’s waar ook Neerlandici en pianisten gebruik van kunnen maken. Culturele instellingen moeten zich gaan gedragen als goed werkgever.
Maar er ligt ook een taak voor jullie, culturele collega’s: stop met dat liefdewerk oud papier, eis eerlijke tarieven voor je werk. Als dat niet lukt, ga werk doen dat je om 17.00 uur achter je kunt laten, zodat je ’s avonds en in het weekend werkelijk creatief bezig kunt zijn. Ik zie uit naar romans van omgeschoolde verpleegkundigen, opera’s van basisschooldocenten en dansvoorstellingen over distributiecentra.