Je moet gewoon nieuwe mensen leren kennen, zei een vriendin toen ik net gescheiden was en ik niet alleen mijn man, maar ook een deel van mijn netwerk was kwijtgeraakt. Ze raadde aan me in te schrijven bij Nieuwemensenlerenkennen.nl. Een jaar en € 60 later had ik nooit van de dienst gebruik gemaakt, maar wel afgeleerd voor vriendschap te betalen.
Ik dacht eraan toen ik de film ‘Family Romance, LLC’ zag, waarin een man zichzelf en zijn werknemers verhuurt voor familie, vriendschap, romantiek: alles is te koop.
De film was een gedramatiseerde documentaire, het bedrijf bestaat dus echt. Ik zag een vrouw die een stand-in wil voor haar alcoholische man op de bruiloft van haar dochter. De eigenaar van het bedrijf laat zich inhuren door de moeder van een onwetend tienermeisje: hij speelt de vader die ze nooit heeft gekend.

‘Toen begon het me te dagen: ook ik betaal voor wat ooit vriendendiensten waren’

In eerste instantie lijkt dergelijke vriendenverhuur niet meer dan een Japanse eigenaardigheid. Toch een beetje sneu, als je bij gebrek aan sociaal kapitaal het moet hebben van financieel kapitaal.
Een dag later zag ik de nieuwe Netflixshow van de Amerikaanse actrice Gwyneth Paltrow. De medewerkers van haar bedrijf Goop (onlangs nog in het nieuws vanwege een kaars-met-vaginageur à $72) doen extreme dingen om ‘het leven optimaal te ervaren’. De dolende dertigers eten paddo’s of duiken in ijskoud water met ice man Wim Hof.

Toen begon het me te dagen: ook ik betaal voor wat ooit vriendendiensten waren. Bij opkomende somberte luister ik naar een mindfulnessapp à €57,99 per jaar. Er staat een rij zelfhulpboeken in de kast ter waarde van enkele honderden euro’s. Instagram stelt me gerust dat ik niet de enige ben met angsten en een zwakke bekkenbodem, en verleidt me tot de aanschaf van een bekkenbodemtrainer van $199, exclusief verzendkosten.

‘Een financiële transactie is in beginsel rationeel en duidelijk’

Betalen voor een vriendendienst voelt niet alleen sneu, maar is al snel moreel twijfelachtig. De serie van Paltrow is het ene moment openhartig, het andere vooral slimme marketing. De eigenaar van Family Romance, LLC worstelt met zijn moraal: als het meisje zich aan hem hecht, moet hij de opdracht staken. Intimiteit druist in tegen bedrijfsbeleid.
Maar toch. Een financiële transactie is in beginsel rationeel en duidelijk. Het verlaagt de drempel om iets ter sprake te brengen, iets beschamends misschien, dat anders verborgen was gebleven. Dat is ook de basis van betaalde seks, therapie, massages, assertiviteitstrainingen – en niet alleen voorbehouden aan schaamteculturen als Japan. Ook hier is het een voorrecht niet eenzaam te zijn, niet te hoeven betalen voor vriendschap.
En zolang er schaamte is, is het goed dat het persoonlijke te koop is.